Onze afdeling Bedrijfswetenschappen verzorgt al jaren het Honours Law vak Innovatie in het Advocatenkantoor. Eind vorig jaar bedacht ik mij als docent van het vak dat we er eigenlijk een vervolg op zouden moeten aanbieden. We behandelen namelijk allerlei innovatieve trends en ontwikkelingen, van business model innovation en digitalisering tot de ethiek van kunstmatige intelligentie. Maar we hebben eigenlijk te veel onderwerpen en te weinig tijd. Een verdiepend vervolg vak leek mij daarom een goed idee.
Uit alle mogelijkheden onderwerpen heb ik gekozen voor Blockchain als nieuw onderwerp voor een Honours Vak. Ik zie blockchain als één van de potentieel meest invloedrijke veranderingen op de juridische praktijk, mogelijk meer nog dan andere digitale innovaties zoals big data en kunstmatige intelligentie. De reden daarvoor is dat blockchain een technologie is die het mogelijk maakt dat juridische handelingen, bijvoorbeeld in de vorm van een transactie, worden verricht zonder tussenkomst van personen. En juist daar kan de impact op de branche groot zijn.
Denk bijvoorbeeld aan (internationale) vermogensoverdracht zonder tussenkomst van een bank en zonder toezicht van een regulerende instelling. 10 jaar geleden was dat nog ondenkbaar maar in feite is dat waar cryptocurrency’s zoals Bitcoin en Ethereum nu dagelijks voor gebruikt worden. Andere toepassingen van blockchain zijn ook al in vergaande vormen van ontwikkeling. Waarschijnlijk is het concept van een NFT, een non-fungible token, je ook al bekend. Digitale ‘plaatjes’ die zijn vastgelegd op een blockchain waarvoor mensen bereid zijn enorme bedragen te betalen. Waarom doen mensen dat? En wist je ook dat die NFT’s eigenlijk een vorm van een smart contract zijn?
In het nieuwe vak benaderen we blockchain vanuit het perspectief van een gebruiker. Het doel is om voldoende te leren over de mogelijkheden en onmogelijkheden van blockchain om er vervolgens als jurist, fiscalist of notaris een toepassing bij te kunnen bedenken. Natuurlijk gaan we enigszins de diepte in om de technologie te begrijpen maar het is zeker geen technisch vak.
Ondersteund door specialisten uit de praktijk en met behulp van Design Thinking methodes wordt in groepjes gewerkt aan het analyseren van een juridisch vraagstuk dat aansluit bij de kenmerken van blockchain. Vraagstukken die bijvoorbeeld verband houden met het toegankelijker maken van het opstellen van testamenten of het vastleggen van registergoederen in een blockchain tot toepassing van self sovereign identity voor uitwisseling van persoonsgegevens tussen instellingen.
Het was flink aanpoten om het vak nog dit semester te kunnen aanbieden maar tot mijn grote genoegen is dat gelukt. Op dit moment zitten we zelfs al in de afsluitende fase van het Honours Law vak ‘Blockchain – toepassingen in- en impact op de juridische dienstverlening en praktijk’. Een reactie van een student uit dit vak geeft de relevantie denk ik goed weer. “Ik heb mij niet gerealiseerd dat blockchain al zover ontwikkeld is en al zoveel impact heeft”. En dat is precies het doel van dit vak.
